In 2010 heb ik mijn eerste schreden gezet op het pad van bijenhouden. Hoewel ik een uitgesproken mening heb over hoe er met de natuur en met de bijen in het bijzonder wordt omgegaan (zie Achtergrond), is dit op geen enkele wijze gebaseerd op persoonlijke ervaring. Om daadwerkelijk te leren en ervaren wat het betekent om bijen te houden ben ik een cursus bijenhouden gaan volgen.

Vooraf zag ik twee keuzemogelijkheden wat betreft cursussen. De eerste was de cursus BD imker en de tweede optie was een reguliere NBV erkende basiscursus Bijenhouden.
Uiteindelijk heb ik besloten om met de reguliere cursus te beginnen. Mijn overweging hierbij was dat hoewel het voor mij helder is dat de reguliere wijze van bijenhouden niet duurzaam is, ik middels deze cursus wel een beeld krijg van het moderne bijenhouden en daarmee dus ook gefundeerd stelling kan nemen.

De basiscursus bestaat uit 6 theorielessen en 10 praktijklessen. Aansluitend wordt de cursus met een officieel erkend examen afgesloten.

Terugkijkend op deze cursus kan ik wel stellen dat de reguliere wijze van bijenhouden mij tegen de borst stuit. Nu is het sowieso lastig om met een vooringenomen standpunt objectief te blijven maar al vrij snel bekroop mij sterk het gevoel dat ik niet op deze cursus thuishoorde. Dat ik uiteindelijk toch door ben gegaan is vanwege mijn intentie om vanuit de praktijk te ervaren; maar er zijn wel grenzen.

Omdat het vrij omvattend is alles te beschrijven wat wat mij precies tegenstaat, zal ik middels een aantal steekwoorden enkele punten benoemen.

• Honing : alles draait om de honing. Net als de koeien tot melkfabrieken zijn verworden, worden bijenvolken als honingfabrieken beschouwd.
• Dracht : de voedselbron voor de bijen. Helaas is deze bron van voedsel tegenwoordig niet meer de veiligste; er worden veel chemische bestrijdingsmiddelen gebruikt waarbij sporen dus ook in het stuifmeel en de honing terechtkomen. Niet alleen schadelijk voor de bijen maar ook voor de mens. Hoe schadelijk kan ik niet beoordelen. Mijn stelling is echter dat alles wat niet natuurlijk is, niet gezond kan zijn.
• Bijenkast : in de natuur komt de vierkante vorm niet voor, echter voor het gemak hebben wij vierkante kasten met o.a. als gevolg dat het voor de bijen een stuk moeilijker is om de ruimte op temperatuur te houden. Niet alleen kost dit de bijen veel energie, maar kan het ook tot schimmelvorming in de kast leiden.
• Ramen : de natuurlijke afstand tussen raten (hart-op-hart) is 35mm, maar om het voor de imker makkelijker te maken de ramen er ongeschonden uit te kunnen trekken wordt een hart-op-hart gehanteerd van 38,5 mm.
• Ingrepen Imker : omwille van de behoefte om controle uit te oefenen op de bijen laat de imker het volk nauwelijks met rust. Met regelmaat wordt de deksel van de kast gehaald (zie het als bijenvolk dan maar om de gewenste temperatuur van 35º te behouden) en worden waar nodig ramen uitgenomen dan wel verplaatst.
• Zwermverhindering : onder het motto dat we een dichtbevolkt land zijn en daarmee al snel overlast veroorzaken, maar belangrijker nog dat de imker niet even tussendoor een zwerm kan vangen, wordt er op een natuurlijke eigenschap van het bijenvolk, zijnde het zwermen, ingegrepen. Niet alleen stel ik vraagtekens bij de redenen om in te grijpen, maar vooral het feit dát ze zwermen zou toch tot nadenken moet stemmen; zij doen dit niet voor niets (*).
• Kunstraat : dit is onderdeel van het maken van een kunstzwerm en wordt gezien als een middel om een verzwakt volk (zo noem ik een kunstzwerm) te ondersteunen bij de opbouw van het volk. In hoeverre dient echter de imker te bepalen hoe de raten moeten worden opgebouwd; kunnen de bijen dit niet veel beter zelf bepalen? Aangezien er verschillende type cellen zijn wat betreft afmeting, wordt met kunstraat in feite tegen de bijen gezegd: “jullie gaan deze cellen bouwen”.
• Doppen breken : na het maken van de kunstzwerm waarbij de koningin is meegenomen, worden in het achtergebleven volk zgn. redcellen aangemaakt om een nieuwe koningin te produceren. Dit zullen er over het algemeen meer dan één zijn. Na 13 dagen kan de eerste koningin worden verwacht, de zgn. ’tuter’. De resterende doppen, de zgn. ‘kwakers’, zullen dan gebroken moeten worden om de overtollige koninginnen te verwijderen. Een aantal zal achter de hand worden gehouden voor noodgevallen, maar de rest is overbodig. Ik laat het aan de verbeelding van de lezer over wat hier uiteindelijk mee gebeurd.
• Suikeroplossing : overwinteren gebeurd niet op hun eigen voedsel, zijnde honing, maar in plaats daarvan wordt suikerwater gebruikt. Dit is wat mij betreft gelijk aan een eekhoorn die zijn hele wintervoorraad aan beukenootjes e.d. opbouwt en als het dan winter is, dit weghalen en er bijv. pepernoten voor in de plaats leggen. Het zal de eekhoorn ongetwijfeld smaken, maar of het goed voor het diertje is, vraag ik mij ten zeerste af.
• Koninginneteelt : o.a. kunstmatige inseminatie.
• Bijengezondheid : de bijen worden momenteel geteisterd door allerlei ziektes. Grootste belager op dit moment is de Varroa-mijt. De huidige kijk op ziektes is: bestrijden. Dit zien we overal in onze maatschappij. Iets bevalt ons niet en hup bestrijden. Terwijl als je naar de natuur kijkt, is er in geval van ziekte altijd sprake van een onbalans, een verstoring. De gevolgen van deze verstoringen maakt dat planten/dieren/mensen ziek worden. Nu kunnen we dit wel gaan bestrijden, maar in wezen is dit dweilen met de kraan open; zolang de onbalans niet wordt aangepakt zal ziekte de kop blijven opsteken. Wat mij betreft ligt de uitdaging bij het houden van bijen om de balans te herstellen. Hoe dit moet? Dat is waar ik mij o.a. mee bezig wil gaan houden. Het is momenteel mijn stellige overtuiging dat we deze balans kunnen herstellen door op een meer natuurlijke wijze bijen te gaan houden.
  In harmonie met de natuur.

Bovenstaande geeft in feite een samenvatting van de punten waar ik van mening ben dat dit niet een duurzame manier van bijenhouden betreft. In toekomstige artikelen zal ik nader op een onderwerp ingaan.